Ben Turner
2020 yılında Dünya’ya düşen 16.5 ton yükündeki ‘El Ali’ göktaşından alınan 70 gramlık tek bir kesitin içinde iki yesyeni mineral bulundu. NASA, Güneş sistemimizdeki gezegenlerin nasıl oluştuğuna dair deliller bulmak için mineral açısından varlıklı Psyche asteroidini inceleme hedefiyle bir araştırma uydusu gönderecek. Bilim insanları da yakında başlayacak olan Psyche araştırma misyonunun baş araştırmacısı ve Arizona Eyalet Üniversitesi Gezegenler Ortası Araştırma Girişimi’nin genel müdürü olan Lindy Elkins-Tanton’un teklifiyle, keşfedilen minerallere meteorun ismine atıfta bulunarak ‘elaliit’ ve ‘elkinstantonite’ isimlerini uygun gördüler.
FARKLI BİR KİMYAYA SAHİPLER
Kanada’daki Alberta Üniversitesi Yer ve Atmosfer Bilimleri Bölümü’nde profesör olan Chris Herd, “Yeni bir mineral bulduğunuzda, bu, gerçek jeolojik şartların, taşların kimyasının daha evvel bulunandan farklı olduğu manasına gelir” diyor: “Bunu heyecan verici kılan şey, bu özel göktaşında, bilim açısından yeni olan ve resmi olarak tanımlanan iki yeni mineralin mevcut olması.”
Araştırmacılar El Ali’yi, küçük silikat kesimlerinden oluşan kesimlerle meteor kaynaklı demirden meydana gelen bir tıp olan ‘Demir IAB kompleks göktaşı’ biçiminde sınıflandırdılar. Göktaşı kesitini inceledikleri esnada, yeni minerallerin detayları bilim insanlarının dikkatini çekti. Mineralleri daha evvel bir laboratuvarda sentezlenen benzerleriyle karşılaştırdıklarında, kısa müddet içinde onları tabiatta birinci defa kaydedilen mineraller olarak tanımlayabildiler.
Araştırmacılar, ana asteroitlerinin hangi şartlar altında meydana geldiğini anlamak hedefiyle göktaşlarını daha fazla araştırmayı planlıyorlar. Herd, “Bu kayanın evvelden kesimi olduğu asteroidin jeolojik süreçlerinin ve jeolojik tarihinin nasıl ortaya çıkarılacağı benim uzmanlık alanım” diyor: “Tek bir göktaşı üzerinde inceleme yaparak yepisyeni minerallerin tanımlanması sürecine dahil olacağım hiç aklıma gelmemişti.”
Araştırma grubu bunun yanı sıra, minerallerin materyal bilimi alanındaki muhtemel kullanımı üzerinde de çalışıyor. Öte yandan, gelecekte El Ali göktaşından elde edilebilecek bilimsel datalar tehlikede olabilir. Göktaşı, mümkün bir alıcı bulmak maksadıyla Çin’e götürüldü ve bu durum araştırmacıların inceleme yapmak için uzay kayasına ulaşması önünde bir mani olabilir.
Yazının yepyenisi Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)