Atılan adımlarla çıkış stratejisi uygulanmaya başlanan kur muhafazalı mevduatın tüm yükünün Merkez Bankası’na devredilmesi sonrasında süratle artış gösteren Merkez Bankası realize edilmemiş kur ziyanı 20 Eylül itibariyle 1.5 trilyon liraya yükseldi. Ekonomistler kur muhafazalı mevduat kur farkları ile döviz açık konum taşımanın maliyetinden oluşan bu 1.5 trilyon liralık zararın Merkez Bankası’nı para basmaya iteceğine işaret ediyor.
Temmuz ayı başında yapılan bir düzenleme ile TL dönüşlü kur muhafazalı mevduat hesaplarında kur farkı ödemeleri Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yani bütçe üzerinden alındı ve Merkez Bankası’na devredildi. O periyoda kadar yani birinci 7 ayda bütçeden KKM için kur farkı ödemeleri nedeniyle 59.5 milyar lira transfer yapılmıştı. Temmuzdan itibaren ise tüm maliyet Merkez Bankası’na geçti. Ekonomistlerin Merkez Bankası’nın günlük analitik bilançodan öteki kalemler ve değerleme hesabının toplamı olarak hesapladığı ve realize edilmemiş kur ziyanı olarak isimlendirdiği ziyan, 7 Temmuz’da değişiklik torba maddede yer aldığı gün 719.3 milyar lira düzeyinde bulunuyordu. Tüm yükün Merkez Bankası’na aktarılması sonrasında, temmuz sonunda bu ziyan evvel 970 milyar liraya yükseldi akabinde ağustos başında 1 trilyon lirayı aştı. 20 Eylül’e gelindiğinde ise 1 trilyon 496 milyar 797 milyon 845 bin liraya ulaştı. Bu durum düzenleme öncesi 7 Temmuz’dan 20 Eylül’e gelindiğinde zararın yüzde 108,1 arttığını yani yaklaşık 2 ayda 2’ye katladığını ortaya koyuyor.
Uzmanlar KKM yükünün Merkez Bankası’na zamanının bütçeyi rahatlatmayı hedeflese de Merkez Bankası’nın kârını azaltacağını ve bu nedenle Merkez Bankası’ndan Hazine’ye devredilen kârda da birebir oranda düşüş yaşanacağını vurguladı. Merkez Bankası’nın hem ziyanı hem de maliyeti karşılamak için para basmak zorunda kalacağına işaret eden uzmanlar bunun da tekrar en büyük savaşımız olan enflasyonu olumsuz etkileyeceğine dikkat çekti.
KKM’DE 4 HAFTALIK AZALMA 101.8 MİLYAR LİRA
Kur muhafazalı mevduat ise istenilen düzeyde olmasa da haftalık olarak gerilemeye devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık datalarına nazaran 15 Eylül haftasında kur muhafazalı mevduatın büyüklüğü bir evvelki haftaya nazaran 26 milyar 46 milyon lira geriledi ve 3 trilyon 306 milyar 560 milyon liraya indi. KKM’den standart TL mevduata dönüşüm amaçlarının açıklandığı 18 Ağustos’tan bu yana KKM hesaplarındaki düşüş ise 101.4 milyar lira oldu.
Standart TL mevduata dönüşüm maksadının akabinde KKM hesapları için mecburî karşılık uygulaması başlatıldı, son olarak ise 6 ay ve daha az vadeler için KKM’de mecburî karşılık oranları artırıldı. Tüm bunlar bankacılık dalının KKM’den çıkış için çabalamasını gerektirirken tasarruf sahiplerine bu eforun tam olarak yansıdığını söylemek mümkün değil. BDDK bilgilerine nazaran 18 Ağustos haftasında 39.3 milyar lira, 1 Eylül haftasında 20.3 milyar lira, 8 Eylül haftasında 15.7 milyar lira ve son olarak ise 15 Eylül haftasında 26 milyar liralık düşüş yaşandı. Buna karşılık cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında toplam KKM hesaplarının büyüklüğü ise 807.8 milyar lira artış göstermişti.
