Ogün Akkaya
ANKARA – Türkiye’de inançlı, fiyatsız ve erişilebilir kürtaj hakkının engellemeyle karşılaştığı bilinen bir gerçek. Halbuki Türkiye’de isteğe bağlı kürtaj 1983 yılından bu yana yasal ve gebeliğin 10’uncu haftasına kadar uygulanabiliyor. Kamu hastanelerindeki tabiplerin keyfi tavrı ve toplumsal baskı, beraberinde bayanları sağlıklı olmayan kürtaj yollarını aramaya itiyor.
Türkiye’de “kürtaj hapı” olarak bilinen “RU486” ilacının kullanımı 9 Temmuz 2012 tarihinde Sıhhat Bakanlığı tarafından yasaklandı. Kullanıldığında düşüğe neden olan, ‘Misoprostol’ etken unsuru içeren “Cytotec Tablet” ve “Arthrotec Tablet” piyasadan çekilerek ruhsatlandırılmasına son verildi.
SAĞLIK BAKANLIĞI EKŞİ SÖZLÜK’TEKİ ‘KÜRTAJ HAPI’ YORUMUNU KALDIRTMIŞ
İktidarın kürtaja dönük siyasetinin bir örneğini de Ekşi Sözlük’te görmek mümkün. Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu 2019 yılında, tıbbi düşük için de kullanılan Cytotec ilacı için Ekşi Sözlük’te açılan başlıktaki yorumun kaldırılması için müracaatta bulundu. Kelam konusu başlıktaki kürtaj ilacına dair yorum mahkemenin kararı uyarınca silindi.
Dünyada ise kelam konusu kürtaj hapına ait Türkiye’den farklı bir süreç işliyor. Birtakım ülkelerde bayanlar medikal kürtaj haplarını eczanelerden alarak kendi kürtaj süreçlerini tabiplere danışarak meskenden yönetebiliyor. Örneğin İngiltere’de gebeliğin 10’uncu, İtalya’da ise 9’uncu haftasına kadar bayanlar hastaneye yatırılma gereği duymadan gebeliğin meskende ilaçla erken devirde sonlandırılması uygulamasından yararlanabiliyor.
Türkiye’de kürtaja ve tıbbi düşüğe erişimin kısıtlanması beraberinde kürtaj ilaçlarının internet üzerinden kaçak formda satılmasına neden oluyor. Bilhassa toplumsal medyada “düşük hapı” paylaşımlarıyla ilan açan satıcılar epeyce yaygın. Kullanıcılar tarafından irtibat kurulduğunda, düşüğe neden olduğu bilinen ilacın 800 lira ile bin TL ortasında satıldığını belirten satıcılar, satış süreçlerini WhatsApp üzerinden gerçekleştiriyor.
‘İLACI YURT DIŞINDAN TEMİN EDİYORUZ’
Kürtaj ilacını kent dışına kargo ile gönderebileceklerini belirten bir satıcı, İstanbul içinde ise elden teslim yapabildiklerini belirtiyor. Satıcılar, birinci iş olarak gebeliğin kaç hafta olduğunu ve hangi vilayette ikamet edildiğini soruyor. Satıcılar “İlacı satın alanlardan sorun yaşayanlar oldu mu?” sorusuna, “Endişelenecek bir şey yok. Hiçbir ziyanı yok” karşılığını verirken, “İlacı nereden temin ettiniz?” sorusunu ise “Yurt dışından” diyerek cevaplıyor. Satın alınan kürtaj hapının yan tesir yapması durumunda ne yapılacağı üzere sorular üzerine ise satıcılar, “Doktora giderseniz bir şey sormaz. Bir şey demenize gerek yok” diyor.
‘ÜCRET DEĞİL BAĞIŞ ALIYORUZ’
Kendilerini “Kendini kanıtlamış tıp tabipleri ve uzun vadeli kürtaj aktivistleri grubunun özel bir girişimi” olarak tanımlayan bir internet sitesi ise tıbbi düşük hapını reçeteli bir biçimde posta yoluyla yurt dışından gönderdiklerini belirtiyor. Bu “oluşum” fiyat olarak 95 Euro bağış kabul ediyor. Maddi imkânsızlık karşısında ise bayan hakları yardımlaşma örgütlerinin dayanak fonu sağladığını sav ediyor.
Ayrıca kelam konusu sitede hap almak isteyen şahıslara yönelik bir de test formunda sorular bulunuyor. Sitede cevaplanması istenen sorular “Kaç haftalık gebesiniz?, Kararın hakkında ne düşünüyorsun? 60 dakika yahut daha kısa müddette hastaneye yahut birinci yardım merkezine gidebilir misiniz? Hiç ameliyat yahut sezaryen geçirdiniz mi?” biçiminde yer alırken “İstenmeyen bir hamileliğiniz mi var?” sorusunun karşılık kısmında ise “Evet kürtaja gereksinimim var”, Evet ancak hamileliğe devam etmek ve bebeği evlatlık vermek istiyorum” ile “hayır” şıkları yer alıyor.
Türkiye’ye tıbbi kürtaj hapını Avrupa Birliği’ne uygun reçete ile gönderdiklerini sav eden bu oluşumun ismi bir şikayet oluşturma platformunda da geçiyor. Şikayette bulunan kişi, “Bu ilaçlar Türkiye’ye girmiyor. Çok profesyonel davranıp, ‘Parayı kargo ülkeye girdikten sonra ödeyin’ diyerek yanıltıyorlar. Gebelik şikayeti bulunan bayanların ziyan görmemesi için kesinlikle yayınlayın” diyerek anlatıyor.
‘KADINLAR KÜRTAJ HAKLARINA ULAŞAMADIKLARINDA KARABORSA VE İNANÇLI OLMAYAN FORMÜLLERİNİ KULLANIYOR’
Kadının İnsan Hakları Yeni Tahliller Derneği Savunuculuk Koordinatörü Berfu Şeker’e nazaran kürtaj haplarının karaborsaya düşmesinin bir nedeni de hükümetin uyguladığı kürtaj siyasetinden kaynaklanıyor. “AK Parti kürtaja karşı savaş açtı” diyen Şeker’e nazaran kürtaja erişim, ilacın yasaklanmasından sonra düzgünce kısıtlandı.
Devlet hastanelerinin birçoklarının isteğe bağlı kürtaj hakkını bayanlara kullandırtmadığını belirten Şeker, “Kadınlar kürtaj haklarına ve aile planlaması hizmetlerine erişemedikleri için bu tıp karaborsa ve inançlı olmayan kürtaj yollarını, merdiven altı yolları kullanıyor” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bir an evvel yasal hak olan kürtaj hakkının erişilebilir olması tıpkı vakitte da Dünya Sıhhat Örgütü tarafından ruhsatlandırılmış, inançlı olduğu tescil edilmiş kürtaj haplarının da Türkiye’de yasal olması gerekiyor. Dünyada atılan adımlar, mevzuat değişikliği ve politik bakış açısı değişikliği ile Türkiye’de de uygulanabilir lakin ‘En az üç çocuk doğurun’ diyen bir iktidarın tabi ki de kürtaj siyasetlerini engellemesi şaşırtan değil. Bu bayan haklarına, vücuduna, cinselliğine ve özgürlüğüne bakış açısıdır. Bayanları daha çok çocuk doğurmaya teşvik eden bir siyaset uygulanıyor.”