İngiliz Antarktika Araştırma Ekibi
Kutuplardaki deniz canlılarının şaşkınlık veren hayatta kalma teknikleri, dünyadaki en eski hayvanların nasıl olup da en eski fosillerin gösterdiğinden daha erken bir vakitte evrimleşmiş olabileceğini izah etmeye yardımcı olabilir. Bu erken, ilkel ve günümüzde soyu tükenmiş olan hayvanlar, dünyanın en sert, soğuk ve buzlu periyotlarının bir kısmında hayatta kalmış olabilirler. Araştırmanın ulaştığı bulgular kısa mühlet evvel ‘Global Change Biology’ isimli bilimsel mecmuada yayınlandı.
Elimizdeki fosil kayıtları, yeryüzündeki birinci hayvan varlığını günümüzden yaklaşık 572 ilâ 602 milyon yıl önceye, dünyanın büyük bir buzul çağından çıktığı bir periyoda tarihlendiriyor lakin moleküler araştırmalar 850 milyon yıl öncesi üzere daha erken bir başlangıca işaret ediyor. Şayet yanlışsız ise, bu bulgu, hayvanların o vakitten beri görülenden daha büyük olan ve dünyanın büyük kısmının buzla kaplı olduğu (‘kartopu’ ve ‘sulu kartopu’ dünya) birden fazla global buzul çağı periyodunu atlatmış olması gerektiği manasına geliyor. Şayet hayat bu çok buzul devirlerden evvel ya da birebir esnada ortaya çıktıysa, Antarktika ve Kuzey Kutbu’ndaki mevcut deniz ekosistemlerininkilerle kıyaslanabilir şartlara maruz kalmış ve emsal bir hayatta kalma stratejisine gereksinim duymuş olmalıydı.
Buzul katmanlarının soğuk ve ılık periyotlardaki genişleme ve daralması, Antarktika’da milyonlarca yıl boyunca binlerce farklı hayvan ve bitki cinsinin gelişimini destekledi. Tıpkı öge, yeryüzündeki hayvan ömrünün evrimi için de geçerli olabilir. Kutup bölgeleri bizlere hayat açısından en hasmane çevreler üzere görünse bile, Europa üzere buzul uydularda olduğu üzere gezegenimizin ötesinde uzanan cihandaki ömür ihtimalini ve tarihini incelemek kelam konusu olduğunda kusursuz yerlerdir.
İngiliz Antarktika Araştırması’nda vazifeli deniz biyoloğu ve araştırmanın başyazarı Dr. Huw Griffiths şunları aktarıyor: “Bu araştırma, kutup bölgelerinde yaşayan kimi hayvanların nasıl olup da buzulların içinde ve etrafındaki hayata akıl almaz seviyede ahenk sağladıklarının yanı sıra geçmişteki ve hatta öbür gezegenlerdeki mümkün ömrün evrimine ve varlığını müdafaasına dair bizlere ne kadar fazla şey öğretebileceğinin altını çiziyor.”
KUTUPLAR ÖMÜR AÇISINDAN EN GÜÇLÜ ALANLAR
Griffiths kelamlarını şöyle sürdürüyor: “İster deniz tabanından fazla buzun alt kısmında baş aşağı yaşayan hayvanlar, isterse yüzlerce kilometre kalınlığa sahip yüzer buz katmanlarının altında yaşayan süngerler, -2°C’den daha soğuk deniz suyunda yaşamaya ahenk sağlamış canlılar ya da karanlıktaki besin kaynaklarında Güneş ışığına gereksinim duymadan yaşayan canlı kümeleri olsun, Antarktika ve Kuzey Kutbu hayatı insanları ve öbür birçok hayvanı öldürecek kurallarda serpilir. Bu soğuk ve buzlu şartlar okyanuslardaki su döngüsünü hızlandırmaya, okyanusun derin bölgelerine oksijen taşımaya ve bu alanları hayat açısından daha elverişli bir duruma getirmeye yardım eder.”
Yüzer buzullar, Antarktika’nın etrafında bulunan denizlerde 19 milyon ve kış aylarında Arktik Okyanusu’nda 15 milyon kilometrekareden daha büyük bir alanı kaplar. Günümüzden 720 ilâ 635 milyon yıl evvel yaşanan Kriyojen devrinde 50 ilâ 60 milyon yıl boyunca devam eden muhtemelen en çok ‘kartopu Dünya’ kurallarında, 510 milyon kilometrekarelik alana sahip olan dünyanın tümünün yaklaşık bir kilometre kalınlığındaki buzla kaplandığına inanılıyor. Ne var ki bu şartlar altında, buzun, ekvatorda deniz yosunlarının hayatta kalmasına imkân tanıyacak kadar ince olduğuna ait kimi deliller da mevcut.
Cambridge Üniversitesi’nde paleontolog ve çevrebilimci olarak misyon yapan araştırma ortak muharriri Dr. Emily Mitchell, “Hayvan hayatının ortaya çıkışının zamanlamasına dair mevcut fosil kayıtları ile moleküler saatler ortasındaki bu büyük fark, hayvanların nasıl ve nerede evrimleştiği konusunda büyük belirsizliklerin var olması manasına geliyor” diyor: “Bununla birlikte, şayet hayvanlar bu global buzul çağlarının öncesinde ya da tıpkı esnada evrimleşselerdi, çok seviyedeki çevresel baskılarla baş etmek zorunda kalacaklardı; öte yandan, bu baskılar ömrü, varlığını sürdürmek doğrultusunda daha karmaşık bir yapıya dönüşmeye zorlamış da olabilir.”
Mitchell, “Tıpkı Antarktika’da 33 ilâ 14 bin yıl evvel yaşanan Son Buzul Zirvesi’nde olduğu üzere, büyük yığınlar halinde ilerleyen buz, alçak kısımlarda kalan bölgeleri dümdüz edip yaşama elverişsiz bir hale getirecek, fosil kalıntılarını yok edecek ve canlıları derin denize çekilmeye zorlayacaktı. Bu durum, o periyoda ilişkin fosil bulma ihtimalini azaltırken, korunaklı bölgeleri ve derin denizleri ömrün serpilmesi için en korunaklı alanlar haline getirir” diye ekliyor.
BAS bünyesinde kutup paleontologu ve çalışmanın ortak muharriri olan Dr. Rowan Whittle, şu sözleri kullanıyor: “Paleontologlar, bizlere gelecekte yaşanacak iklim değişikliğinin nasıl olabileceğini anlatmak emeliyle sık sık geçmişe bakarlar ama bu araştırmada, dünyadaki birinci hayvanların maruz kalmış olabileceği şartları ve çağdaş kutup canlılarının bu çok kurallar altında nasıl geliştiğini anlamamıza yardımcı olması için gezegende var olan en soğuk ve en çok ömür alanlarını aradık.”
Yazının yepyenisi SciTech Daily sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)