Yanis Varoufakis
Kapitalizm bedeli olsa da fiyatı olmayan çabucak hemen her şeyi objeleştirerek dünyayı fethetti bu yolla paha ve fiyat ortasında keskin bir uçurum yarattı Paraya da birebir şeyi yaptı Paranın değişim pahası sürekli insanların ödenen nakit ölçüsü karşılığında değerli şeyleri vermeye hazır olmalarını yansıtıyordu Ne var ki kapitalizm hakim olduğunda ve Hıristiyanlık verilen krediler için bir bedel alma niyetini kabul ettiğinde para da bir piyasa fiyatı elde etti bu Faiz oranı yani makul bir müddet için bir ölçü nakit kiralamanın bedeliydi
2008 deki mali çöküşten sonra ve bilhassa de izmir escort global salgın esnasında tuhaf bir şey oldu Para değişim bedelini korudu enflasyon azaldı ancak fiyatı düştü ve pek çok sefer negatife döndü Siyasetçiler ve merkez bankası vazifelileri istemeden de olsa Karl Marx ın paraya dair şiirsel tanımıyla insanlığın yabancılaşmış yeteneğini zehirlemişlerdi Kullandıkları zehir 2008 sonrasında Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri nde uygulanan ve bir avuç beşere sunulan sosyalizmi ortaklaşmacılığı finanse etmek maksadıyla çoğunluğu maksat alan katı bir kemer sıkma siyasetiydi
PARA SİYASETLERİ NE İŞE YARADI
Kemer sıkma tam manasıyla özel harcamalar bir tuğla süratiyle düşerken kamu harcamalarını azalttı ve tarif gereği ulusal geliri oluşturan özel ve kamu harcamalarının toplamındaki düşüşe sürat kattı Kapitalizm egemenliğinde yalnızca büyük işletmeler borç verenlerin yani çoğunlukla büyük birikimleri olan varlıklı insanların borç vermeye istekli olduğu paranın büyük kısmını ödünç alma kapasitesine sahiptir Hâl böyleyken 2008 den sonra paranın fiyatı düştü Büyük işletmeler tasarrufun talep üzerindeki felaket gibisi tesirine büyük işletmelere dönük para arzı yükselse dahi yatırımları iptal ederek karşılık verdiği için talep kurudu
Hiç kimsenin mevcut fiyattan satın almak istemediği patates yığınları üzere paranın fiyatı yani faiz oranı ona olan talep ödünç verilebilecek ölçünün escort izmir altında kaldığı vakit düşer Bununla birlikte değer arz eden fark şudur Hızla düşen patates fiyatı arz fazlası meselesini süratle güzelleştirirken paranın fiyatı süratle düştüğünde bunun tam aykırısı yaşanır Yatırımcılar artık daha ucuza borç alabilecekleri için keyifli olmak yerine şunu düşünürler Merkez bankası şayet faiz oranlarının bu kadar düşmesine müsaade veriyorsa işlerin çok berbat olduğunu düşünüyor olmalı Bana karşılıksız para verseler bile yatırım yapmam Sonuçta merkez bankası vazifelileri paranın resmi fiyatını sert bir halde düşürdükten sonra dahi yatırımlar toparlanamadı ve paranın fiyatı negatif bölgeye ulaşana dek düşmeyi sürdürdü
Bu tuhaf bir durumdu Negatif fiyatlar uygunlar için değil berbatlar için mana taşır Bir fabrika zehirli atıklardan kurtulmak istediğinde bunun için bir bedel ortaya koyar yöneticileri atıklardan kurtulmak için birine ödeme yapar Buna rağmen merkez bankaları paraya araba üreticilerinin kullanılan sülfürik asitten ya da nükleer santrallerin radyoaktif atık sulardan kurtulduğu biçimde davranmaya başladığında finansallaşmış kapitalizm krallığında bir şeylerin çürümüş olduğu anlaşılır
GİTTİKÇE BÜYÜYEN TEHLİKE
Kimi yorumcular artık Batı parasının enflasyon ve faiz artırımlarının ateşleri içinde arınmasını umuyorlar Ne var ki enflasyon Batı nın para sistemindeki bu zehri arıtmıyor On yılı aşkın bir izmir escort bayan müddettir zehirli paraya bağımlılığın akabinde besbelli bir arınma sistemi kendini açık etmez Şu anda enflasyon Batı nın 1970 lerde ve 1980 lerin başında yüz yüze geldiği canavarla birebir şey değil Bu kere emeği sermayeyi ve hükümetleri 50 yıl evvel yapamayacağı bir halde tehdit ediyor O yıllarda emek ömür maliyeti krizini önleyen fiyat artışlarını talep edecek kadar örgütlüydü ve ne devletler ne de özel şirketler yollarına devam etmek için hür paraya güveniyordu Günümüzde büyük bir özel ve kamu iflası dalgasını tetiklemeyen para talebi ile para arzı ortasındaki dengeyi tekrar kuracak bir en uygun faiz oranı mevcut değil İşte bu zehirli paranın uzun vadeli bedelidir
ABD hükümeti iç enflasyonu engellemek ve Kurumsal Amerika yla birlikte pek çok dost hükümeti Amerika nın kendi istikrarına tehdit yaratacak bir ödeme gücü krizine sokmak üzere içinden çıkılmaz bir ikilemle yüz yüze Avrupa bankaları 2008 in akabinde başarısızlığa uğradıktan sonra siyasetçilerin apaçık ortada olan şeyi yapmayı reddettiği Avro bölgesindeyse işler bundan çok daha beter yapmadıkları şey işe fayda bir federasyonun temelini oluşturmak yani bir mali birlik kurmak Fakat onlar bunun yerine Avrupa Merkez Bankası nın Avro buca escort yu kurtarmak için ne gerekiyorsa yapmasına müsaade verdiler ECB Avrupa Merkez Bankası sadece kendi parasını zehirleyerek Avro gösterisini devam ettirebilir Şu anda ECB artık enflasyon maksadına ulaşmanın bir aracı olarak elinde tutmayı haklı gösteremeyeceği lakin Avro nun varlığını sorgulamadan geçemeyeceği çok büyük ölçüde İtalyan İspanyol Fransız ve hatta Yunan borcuyla karşı karşıya
PARANIN İKİ YÜZÜ
Avrupa ve Amerika nın yüz yüze kaldığı bu çözülemez bilmece hakkında düşünürken bu tahminen de paranın zehirlenmesinin daha derinlerde yatan nedenini düşünmek için düzgün bir fırsat olabilir ki bu enflasyon tarafından kıymetinin düşürülmesi ile tıpkı şey değildir Hakikat bir başlangıç Albert Einstein ın söylediği haliyle lakin parçacık ve dalga halinde iki farklı davranışa sahip olduğunu kabul edersek ışığı anlamlandırabileceğimiz fikrini ödünç almak olabilir
Paranın da iki farklı tabiatı vardır Başka eserlerle ticaret yaptığımız ve bir malın ederini gösteren birinci özelliği paranın neden negatif bir karşılık kazandığını hiçbir biçimde açıklayamaz Bununla birlikte ikinci tabiatı bunu açıklayabilir Para tıpkı vakitte tıpkı lisan üzere birbirimizle ve teknolojilerimizle süren bağımızın bir yansımasıdır Unsurları nasıl dönüştürdüğümüzü ve etrafımızdaki dünyayı nasıl biçimlendirdiğimizi yansıtır Ortaklaşa biçimde bir şeyler yapmaya dair yabancılaşmış yeteneğimizi ölçer Paranın bu ikinci tabiatını fark ettiğimizde her şey çok daha mantıklı görünür
Bankacılar için sosyalizm ortaklaşma ve geri kalanların büyük kısmı için kemer sıkma siyaseti kapitalizmin dinamizmini engelledi ve onu yaldızlı bir sakinlik haline soktu Zehirli para seller üzere aktı lakin önemli yatırımlara yanlışsız işlere veyahut kapitalizmin kayıp hayvanların ruhlarını bile tekrar canlandırabileceği rastgele bir yere akmadı Ve artık enflasyon hayaleti zirvemizde gezindiğine nazaran hiçbir para siyaseti parayı arıtamaz dengeyi tekrar kuramaz ve yatırımları insanlığın gereksinim duyduğu alanlara yönlendiremez
Yazının yepyenisi project syndicate org sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan