Gazeteci Beritan Canözer ve arkadaşları az evvel yapılan açıklamanın manzaralarını çekmişler, ajansa gidecekler, haberi kim yazacak, imgeleri kim kurgulayacak diye kendi ortalarında konuşuyorlardı. Bu ortada Beritan bir elin tartısını hissediyor omzunda. Dönüp baktığında iri kıyım bir adamla karşılaşıyor. Adam, “Bizimle geleceksin” diyor. “Neden” diye soruyor Beritan. “Çünkü heyecanlısın” diye karşılık veriyor kendisini polis olarak tanıtan adam.
“Çünkü heyecanlısın.” Bu yanıt Beritan’ı daha çok şaşırtıyor. İnsan işini heyecanla yaparken nasıl kuşkulu duruma düşer? Beritan’ı alıp evvel zırhlı araca, sonra Ranger tipi bir araca bindiriyorlar. İki polisin ortasında emniyete götürülüyor Beritan. Emniyette 3 saatten uzun bir vakit gözaltı kararının çıkarılmasını bekliyor. Sonunda karar çıkıyor ve sorguydu, gözaltı süresiydi, mahkemeydi sürüp gidiyor…
Ve bu süreç bitmiyor elbette. Beritan 10 yıldır omzunda bir elin yükünü taşıyor.
Daha doğrusu, o ağır elin eziyeti ile yaşıyor. Zira o günden, o birinci gözaltı olayından sonra meskeni tekraren basıldı, telefonuna, elektronik eşyalarına el konuldu, tekraren tabire çağrıldı, hakkında davalar açıldı, hakkında açılan davalardan biri Yargıtay’da biri de istinaf mahkemesinde.
Bütün bu başına gelenler attığı ve atmadığı tweetlerden, yaptığı haberlerden ve elbette heyecanından kaynaklanıyor. Genç bir gazetecinin sudan münasebetlerle bu kadar baskı altında tutulması hayli mantıksız bir durum, kabul ediyorum. Lakin mantıksızlığı kabul etmek, Beritan’ın ve onun şahsında gazetecilerin epey ağır baskıya maruz kalmasını haklı çıkarmaz, bunu da biliyoruz.
TİYATRODA BAYAN ÇABASI İLE TANIŞTI
Beritan’la bunları konuşuyoruz. Birinci gözaltına alındığında 20 yaşındaydı, artık 28 yaşında genç bir bayan, bir gazeteci. Mesleğine tutkuyla bağlı. Mesleği ile ilgili faaliyet yürütmediği gün, hele dışarıda bir haber varsa, mutsuz olan bir insan. Bir buçuk yıl evvel evlendiği eşine de gazeteciliği bırakmayacağını söylemiş ve bu koşulla evlenmiş.
Ve hâlâ heyecanlı.
Beritan, heyecanlı bir insan olduğunu söylüyor. Gazeteciliğe başlamadan evvel, 14-15 yaşlarında fotoğraf kurslarına katılmış, Sur Belediyesi bünyesinde faaliyet yürüten ve bayanlardan oluşan tiyatroda eğitim alırken de heyecanlı olduğunu belirtiyor.
Beritan, “Sahneye çıkmadan evvel elim ayağım titrerdi. Arkadaşlarım sahneye nasıl çıkacağımı merak ederlerdi. Lakin sahneye çıktığımda büsbütün rolüme odaklanmış olurdum ve rolümü oynardım” diyor.
Tiyatroda birinci oynadığı oyun ise Şemse Allak’ın hayatını husus alıyordu. Allak, Mardin’de recm edilmiş ve Diyarbakır’da uzun bir tedavinin akabinde vefat etmişti. Olay, bayanların teşebbüsüyle duyulmuş, Allak tedavi gördüğü müddet boyunca yalnız bırakılmamıştı. Vefat ettikten sonra ailesi, 15 günlük yasal mühlet içinde Diyarbakır Devlet Hastanesi Morgu’ndan cenazeyi almamış, bu nedenle, 20 Haziran 2003 tarihinde belediye görevlilerince defnedilmişti. Şemse Allak erkekler tarafından katledilmiş, cenazesini bayanlar taşımıştı. Cenaze namazını da tekrar bayanlar kılmıştı.
Böyle trajik bir olayı bahis alan oyunda rol almak, Beritan’a bayanların hakları için uğraş etmenin yolunu da açmış oldu.
Kadınların kurduğu haber ajansı Jinha, bayanlar için uğraş edeceği kurumlardan biriydi. Orada çalışmaya başladı.
JİNHA’DA GAZETECİLİK
Aslında gazetecilik mesleğine fotoğraf kursuna devam ettiği sırada birinci adımlarını atmıştı Beritan. Kurs hocası, çektikleri fotoğrafların öykülerini yazmasını istemişti. Daha sonra Hevsel Bahçeleri’ni korumak için yapılan nöbet aksiyonlarını yeniden fotoğraf kursiyeri olarak takip etmişti.
Beritan, “Jinha’da stajyer olarak başladım. Lakin Diyarbakır çok hareketliydi ve kendimi olaylı haberlerin içinde buldum” diye anlatıyor birinci gazetecilik tecrübesini.
Fotoğraf çekmeyi esasen bilen Beritan, bu sırada kamera kullanmayı da soru sormayı ve haber yazmayı da öğreniyor kısa müddette.
Öğrendiği öteki bir şey daha vardır: Gazetecilik hiç de kolay bir meslek değildir. Bölgede gazetecilik yapmak, sık sık mevtle burun buruna gelmek demektir. Gerçekten Diyarbakır’da daha evvel onlarca gazeteci ve gazete dağıtıcısı katledilmiştir.
İLK AKINDA GÖZÜNDEN YARALANDI
Kobanê hareketleri sırasında Bağlar’da aksiyonlar vardır. Beritan da haber yapmak üzere 5 Nisan Mahallesi’ne sarfiyat. Aksiyonun manzaralarını çeker. Bu ortada bir küme, manzaralara el koymak ister. Beritan, “Biz hareketi çekmiştik lakin adamlar kendi imgelerini çektiğimizi sav ediyorlardı. İmajları vermek istemedik ve bize saldırdılar” diyerek anlatıyor yaşadıklarını.
“Allahuekber” diyerek saldıran küme, Beritan’ın arkadaşını bıçakla yaralar. Beritan sağ gözüne darbe alır. Uzun müddet göz bandıyla yaşamak zorunda kalır. Sağ gözündeki kıymetli görme kaybı da bu darbenin yapıtıdır.
Polisler sözünü alırken, “Adamlar bize Allahuekber diyerek saldırdı” der, Beritan. İfadeyi alan polis ciddiye almaz bu ifadeyi. “Biliyor musun, arkadaşım mevtten döndü lakin dava bile açılmadı” diyerek, bu ilgisizliğin sonucuna dikkat çekiyor Beritan.
Bu, Beritan’ın gazetecilik yaparken karşılaştığı birinci zorbalıktır ancak sonuncusu değildir. Sur olayları sırasında başının üstünden geçen kurşunların sesini duyacak, polisin amaç gözeterek ateşlediği gaz fişeği kamerayı tutan eline isabet edecek ve hekimin ihtarlarını dikkate almadan, kolu askıda çalışmak zorunda kalacaktır.
Bir seferinde Lice’ye haber takibi için gittiğinde içinde bulunduğu araç askerler tarafından durdurulacak, kimlik denetimleri yapılacak, sonunda ‘gidebilirsiniz’ denilecek fakat çabucak akabinde araç ateş altına alınacaktır. Beritan, “Gazeteci olduğumuzu biliyorlardı. Bize neden ateş edildi bilmiyorum. Lakin hiçbirimize bir şey olmadı, buna seviniyorum” diyor.
CEZA ALDIĞI DAVA İSTİNAF MAHKEMESİNDE
Bunca badireden sonra insanın meslekten soğuması gerekir, değil mi? Beritan o denli düşünmüyor, o denli düşünmediği için on yıldır gazetecilik yapmakta ısrar ediyor.
Gazetecilikte ısrarını, bir anısını anlatarak şöyle paylaşıyor Beritan: “Yaralandığımda annem kapıyı kilitlemişti işe gitmeyeyim diye. Ayakkabılarımı giydim ve balkona çıktım. Annem balkondan atlayacağımı görünce kapıyı açtı.”
Esasında ailesinden, ailesinin takviyesinden sevgiyle kelam ediyor Beritan. Lakin ailenin, çocuklarının can güvenliğinden telaş duyması da anlaşılır bir durum.
Aile, Beritan hakkında açılan davalar nedeniyle de kaygılı. Zira yargılandığı son davadan ötürü ceza aldı Beritan.
Beritan’ın 2014-2015 yıllarında toplumsal medya hesabında yaptığı sav edilen paylaşımlar ile kendisine ilişkin olmayan “Beritan Sarya” isimli iki başka Twitter hesabından yapılan paylaşımlar münasebet gösterilerek “zincirleme formda örgüt propagandası yapmak” suçlamasıyla yargılandığı davanın dördüncü duruşmasında, 1 yıl 10 ay 15 gün mahpus cezasına çarptırdı. 2020 yılında yaptığı sav edilen paylaşımları münasebet gösteren mahkeme, Beritan’ı “örgüt propagandası yapmak” hatasından ayrıyeten 1 yıl 3 ay mahpus cezasına çarptırdı. Mahkeme, Beritan’ın daha evvel tıpkı suçlama ile yargılanarak ceza almasını münasebet göstererek verdiği cezayı ertelemedi.
Beritan, “Aslında attığım tweetler ortada. Ben gözaltındayken de Beritan Sarya hesabından tweetler atılıyordu. Hata ögesi buldukları tweetlerin bana ilişkin olmadığını biliyorlar” diyor aldığı cezayla ilgili konuşurken. Dava süreci istinafta ve Beritan kararın burada bozulacağına inanıyor.
DAYANIŞMANIN VERDİĞİ MORAL
Hakkında açılan davaları konuşurken, gülerek, “O kadar çok belge okumak zorunda kaldım ki bir avukat kadar hukuk bilgim oldu” diyor Beritan.
Mesleğin zahmetlerini ve mesleksel dayanışmalar hakkında ise şunları söylüyor Beritan: “Gazeteciliğe başladığım daha birinci vakitlerde mesleğimizin kolay olmadığını fark etmiştim. Fakat bölgede gazetecilik yapmanın daha sıkıntı olduğunu söylemeliyim. Gazeteci, bayan ve Kürt olmak Türkiye’de çok sıkıntı. Bu nedenle birinci gözaltına alındığımda meslektaşlarımın gösterdiği dayanışma çok kıymetliydi. Haber nöbeti için birçok gazeteci Diyarbakır’a gelmiş, buradan haber yapmışlardı mesela. Elbette bir iki gün sonra döneceklerini biliyorduk fakat buraya kadar gelmeleri, arkadaşlarımızla habere çıkmaları yalnız olmadığımızı hissettirmişti. Artık de emsal dayanışma hareketlerine muhtaçlığımız var. Zira Haziran ayında Diyarbakır’da çalışan 16 meslektaşımız tutuklandı ve hâlâ haklarında bir iddianame hazırlanmadı. Akabinde birkaç vilayette yeni bir operasyon yapıldı ve yeniden meslektaşlarımız tutuklandı. Buna güçlü bir halde karşı çıkmak gerekiyor. Meslek örgütleri ve kamuoyu tarafından bilinen gazeteciler bu keyfi tutuklamalara karşı reaksiyonlarını göstermeli. İstanbul’da da gazetecilik yapmak kolay değil, biliyorum. Lakin Kürt gazetecilere özel bir yönelim olduğunu, onları çalışamaz hale getirmeye çalıştıklarını da görmemiz gerekiyor.”
‘GAZETECİLİKTEN ÖTEKİ BİR İŞ YAPAMAM’
Beritan çocuk yaşta başladı gazeteciliğe ve artık birçok meşakkatin üstesinden gelerek kıymetli haberlere imza atmış bir genç bayan gazeteci. Heyecanlı diye gözaltına alınmış olsa da heyecanını kaybetmemiş, şimdilerde editörlük yapıyor olsa da aklı sokaktaki haberlerde.
Konu tekrar Beritan’ın heyecanına geliyor. Bu sefer çok uzatmadan, “İnsan heyecanını kaybederse işini yapamaz ki” diyor Beritan.
“Mesela bankada ya da öteki bir kurumda memur olmak bana nazaran değil” diyen Beritan, “Gazetecilik farklı bir meslek, her banka memuru da bu işi yapamaz” diyor.
Çocuk yaşta başladığı gazeteciliğe duyduğu sevginin bir iş sahibi olmakla ya da yalnızca bir vazife hissiyle tanım edilemeyeceğini de kelamlarına ekleyen Beritan, son olarak şunu söyledi: “90 yaşıma da gelsem gazetecilik yapacağım, kâfi ki elim ayağım tutsun.”