Fransa’dan araştırmacılar, Kutsal Roma İmparatoru ve İspanya Hükümdarı V. Charles’ın hayatından kaygı ederek yazdığı mektubun şifresini çözdü. V. Charles 1547 yılında Fransız büyükelçisine gönderdiği mektupta, Fransa Hükümdarı I. Francis ile yaşadıkları tansiyonu ve I. Francis’in kendisine suikast planladığını düşündüğünü anlatıyor.
1516-1556 yılları ortasında İspanya Hükümdarı olan V. Charles, 1519’dan 1556’ya kadar Kutsal Roma İmparatorluğu’nu da yönetti. Hükümdarlığı sırasında bugünkü İspanya, Almanya, Avusturya, Belçika, Hollanda ve İtalya’nın birtakım kısımlarını kapsayan topraklara hükmeden kral tıpkı vakitte Amerika’nın İspanyol kolonizasyonunu da denetliyordu.
V. Charles, 22 Şubat 1547’de Fransız büyükelçi Jean de Saint Mauris’e bir mektup yazdı. El yazısıyla yazılan bu mektupta, hassas bilgileri gizlemek hedefiyle bilinmeyen semboller kullanıldı. Şifreli mektup artık Fransa’nın Nancy kentindeki Stanislas Kütüphanesi’nin arşivinde yer alıyor.
Mektup, 2019 yılında bir kütüphane çalışanı tarafından yine keşfedildi ve bir kriptograf ile bilgisayar bilimci bir takım tarafından incelenmeye başlandı.
Ekip, geçen kasım Stanislas Kütüphanesi’nde düzenlenen basın toplantısında, altı aydan uzun süren araştırmanın akabinde mektuptaki şifrenin çözüldüğünü aktardı. Fransa’daki Picardy Jules Verne Üniversitesi’nde tarihçi olan proje araştırmacısı Camille Desenclos, “Bir tarihçinin, 500 yıldır kimsenin okumayı başaramadığı bir mektubu okuyabilmesi nadirdir” dedi.
NEDEN ÇÖZÜLEMEDİ?
Yapılan açıklamaya nazaran V. Charles’ın kullandığı şifrelerin deşifre edilmesi iki ana nedenden ötürü zordu. Birinci olarak, her sembol kolay bir harf şifreleme yerine bir kelimeyi temsil ediyordu. İkincisi, kimi semboller hiçbir mana tabir etmeyen tuzaklardı. Muhtemelen şifreler hakkında bilgisi olan ve mektubu okumaya çalışacak insanları şaşırtmak için kullanılmışlardı.
LiveScience’ta yer alan habere nazaran araştırmacılar, sembolleri ayırt etmelerine ve yazının yapısını anlamalarına yardımcı olmak için tasarlanmış kolay bir bilgisayar programı kullandılar. Bu uygulamanın sonuçsuz kalmasının akabinde sembollerdeki kalıpları kullanabilen gelişmiş bir algoritma oluşturuldu. Bu yeni algoritma şifrelerin bir kısmını ortaya çıkarabildi ancak tamamını çözemedi.
Ekip daha sonra, Jean de Saint-Mauris’in V. Charles’a hizmet eden öteki bir büyükelçiye yazdığı mektubu buldu. Bu mektupta bulunan deliller V. Charles’ın şifrelerini çözmeye yardımcı oldu.
Araştırmacıların yaptığı açıklamaya nazaran, mektup V. Charles ile Fransa ortasındaki “kırılgan barışı” vurguluyor. Fransa ve İspanya ortasındaki çağdaş tansiyonlar, V. Charles yahut I. François iktidara gelmeden evvel, 1494-1495 İtalyan Savaşı’na kadar uzanıyordu. Savaş sırasında İspanya, İtalya’nın doğuda Fransa ile sonu olan Piedmont olarak bilinen kuzeydoğu bölgesini işgal etmişti. Şayet İspanya, Fransa’yı işgal etmeye karar verirse Piedmont’tan kolaylıkla saldırabileceği için bu durum Fransızları rahatsız etti.
V. Charles’ın mektubu, I. François’in kıymetli bir müttefiki olan İngiltere Hükümdarı VIII. Henry’nin vefatından kısa bir müddet sonra yazılmıştı. VIII. Henry’nin vefatının Fransa’yı istikrarsızlaştırabileceğinden ve önderlerinin mantıksız davranmasına neden olabileceğinden korkan V. Charles, Saint-Mauris’i iki ülke ortasındaki barışı korumak için mümkün olan her şeyi yapmaya teşvik etti.
Bununla birlikte, V. Charles, Fransız siyasetinde üst seviye birinin kendisine suikast düzenlemesi için I. François’e dilekçe verdiğine dair bir söylenti duyduğunu da yazdı ve bu nedenle Saint-Mauris’ten daha fazla araştırma yapmasını istedi. Araştırmacılar, bu suikast planından tarihçilerin şimdiye kadar ortaya çıkardığı birinci ve tek bahsetme olduğunu ve V. Charles’ın duyduğu söylenti muhtemelen yanlış olsa da, bunun hala değerli bir yeni kriptografi modülü olduğunu söylüyor.
Mektup ayrıyeten, Katolik Kutsal Roma İmparatorluğu tarafından kendilerine dayatılan dini kararlara karşı çıkan bir küme Alman Lüteryan prens tarafından yönetilen ve “Schmalkalden Birliği” olarak bilinen V. Charles’ın bir küme danışmanından da bahsediyor. Araştırmacılar, mektubun yazıldığı sırada V. Charles’ın birliği dize getirmek için askeri bir operasyona çoktan başladığını belirtiyor.
Ancak V. Charles’ın çeşitli düşmanları hakkındaki kuşkularına karşın, 1547 İspanyol hükümdarı için âlâ bir yıl olmuştu. Araştırmacılar, yılın sonunda I. François’in öldüğünü ve Schmalkalden Birliğinin dağıldığını ve bunun da onu çok daha güçlü bir pozisyonda bıraktığını belirtiyor.
Araştırmacılar, şifresi çözülmüş 1547 tarihli mektup sayesinde V. Charles tarafından yazılan öteki mektupların şifrelerini de çözmeyi umuyorlar. Desenclos, bu cins yazışmaların “V. Charles’ın Avrupa’daki stratejisinin ender bir anlık görüntüsünü” verdiğini ve gelecek yıllarda daha fazla keşif yapmalarının olası olduğunu söylüyor. (KÜLTÜR SANAT SERVİSİ)