Nur Kaplan
ANKARA – Kış aylarının yaklaşmasıyla birlikte alışveriş hazırlıkları da başladı. Yoksulluk hududunun 23 bin 600 TL’ye yükseldiği Türkiye’de, temel giysi eserlerinin fiyatlarındaki fahiş artışlar da dikkat çekiyor. DİSK-AR’ın son araştırmasına nazaran, Türkiye’de 10 milyon insan taban fiyatla geçinmeye çalışıyor. 5 bin 500 TL minimum fiyatla hayatını idame ettirmeye çalışan dört kişilik bir aile, yalnızca kaban ve bot almak istediğinde neredeyse iki minimum fiyatını mağazaya vermek zorunda kalıyor. Çoğunlukla dar gelirli ailelerin alışveriş yaptığı iki mağazanın kaban ve bot reyonlarındaki fiyatları inceledik.
MAĞAZALARDAKİ KIŞLIK KIYAFET FİYATLARI NE KADAR TUTUYOR?
Genellikle “Daha ucuz olduğu düşünülerek” alt gelir kümesinin kıyafet alışverişi yaptığı bir mağazada bayan kabanları 800 TL ile bin 200 lira ortasında iken, kapüşonlu erkek kabanları bin 300 TL civarında. Kız çocukları için kaşe kabanlar ortalama 730 TL iken, erkek çocukların kaşe kabanları bin 350 TL’ye kadar ulaşmış durumda. Tekrar birebir mağazada kışlık bot ve çizmelerde de fiyatlar el yakıyor. Yetişkinlere yönelik kalın tabanlı bot yahut çizmeler bin 500 TL iken, çocuk botları ise 350 TL ile 600 TL bandında. Bu fiyatlar göz önüne alındığında dört kişilik bir ailenin “ortalama kalitede” kaban ve bot gereksinimi 7 bin 500 TL’yi buluyor.
Diğer zincir mağazada da durum farklı değil. Bayan reyonunda bulunan mont fiyatları bin 300 TL iken, kapüşonlu ya da şişme mont olarak satılan erkek kıyafetleri ise bin 500 TL bandında. Çocukların kaşe kabanları ise tıpkı mağazada 900 ile bin 200 TL ortasında değişiyor. Birebir mağazanın ayakkabı reyonunda bayan ve erkek botları 500 TL ile bin 800 TL ortasında değişirken, çocukların giyebileceği botların fiyatı da ortalama 500 TL. Bu mağazada dört kişilik bir ailenin kaban ve bot masrafı hesaplandığında ise toplam 6 bin 300 TL fiyatına ulaşılıyor.
PAHALILIK İKİNCİ ELE YÖNLENDİRİYOR
Alım gücünün süratle düşmesi ve mağazalardaki fiyatların yüksekliği nedeniyle vatandaşlar kışlık kıyafet alabilmek için ikinci el eserlere yönelmiş durumda. Ankara’da uzun yıllardır kurulan, ikinci el kıyafetlerin satıldığı Sıhhiye Pazarı’na giderek burada satılan kaban ve bot fiyatlarını da inceledik. Epey kalabalık olan pazarda ikinci el ve ‘en pahalı’ olarak satılan kaban 300 TL iken, kışlık botlar ortalama 200 TL.
‘İNSANLARIN MAĞAZADAN ALMAK ÜZERE BİR LÜKSÜ YOK’
Kardeşleriyle Sıhhiye Pazar’ında esnaflık yapan bir satıcı, evvelden müşterilerinin daha çok gençlerden oluştuğunu ama son bir yıldır orta yaş üstü insanlarda da artış gözlemlediğini tabir etti. “Gençler de evvelce üslup olarak alırdı artık temel muhtaçlık olarak alıyor” diyen satıcı, şöyle devam etti: “İnsanların genel olarak bir şey alacak durumu yok ki. 150 liralık bir kaban bile onlara kıymetli geliyor. Üniversiteye giden gençler harçlıklarından arttırıp gidip mağazadan alamıyorlar, buraya geliyorlar. Evvelce kıyafetler çöpe atılıyordu. Şimdilerde kapalı kıyafet kutuları yaptılar oraya atılıyor. Beşerler ikinci el kıyafetlerini, ‘nasıl değerlendirebilirim acaba’ diye buraya getiriyor, 5-10 liraya veriyor. Evvelce çöp toplayanlar gece 2’de getirirlerdi, onlardan alırdık. Artık ‘ikinci el kıyafetimi alır mısın’ diye telefon ediyorlar ya da gelip veriyorlar. İnsanların artık gidip mağazadan almak üzere bir lüksü yok.”
‘ELİMDEKİ YIRTIK FAKAT MECBUR ALACAĞIM’
Sıhhiye Pazarı’na ikinci el kaban almak için gelen bir müşteri ise mağazalardaki fiyatlara ‘el vurulamadığı’nı tabir ederek, defolu eserlerle kışı geçirmek zorunda olduğunu söyledi. Pazar tezgahının önünde konuştuğumuz müşteri, “Buradaki mallar daima defolu, dikiş yok, renk yok lakin 100 TL’ye satılıyor. Kaban alayım dedim kendime. Şu an elimdeki almak istediğim yırtık lakin mecburen alacağım. Bir alan da 3-5 tane alıyor. Milletin cebinde para yok ki, mağazalardaki kışlıkları ne ile alacak. Bugün pazar çok kalabalık, hele sabah saatlerinde daha kalabalıktı” dedi.