Nejat Satı: Gezi, benim için önemli bir kırılma noktası

Konjonktürün getirilerini reddeden bir sanatçı Nejat Satı Fotoğrafları irdelendiğinde süreçlere karşı yanıtlar Etimesgut Rus Escort izleniyor Mana arayışının saptığı bir dünyaya karşılık veriyor Soyutlamaları bir bağlantı ağı oluşturabilecek ilişkiselliğe sahip Bir yandan soyut fotoğrafın hudut tanımaz duyumsama imkanını kullanırken bir yandan toplumsal hafızaya değiniyor

İtalyan Yayınevi Skira dan Color As Psychological Balance isimli kitabı çıkan Nejat Satı ile tüm bu fikirlerin etrafında dolanan bir söyleşi gerçekleştirdik

Necmi Sönmez ve Sabine Maria Schmidt in metinlerinin yer aldığı kitap sanatkarın üretim motivasyonunu özetler nitelikte

Kariyerinizin başlarında yere has çalışmalar deniyor renkli yerleştirmeler düzenliyorsunuz Daha sonra rengi medyum aracılığıyla tuvale entegre ediyor ve pentüre çeviriyorsunuz fakat her şey renkle başlıyor renkle bitiyor Bu süreci sizden dinleyebilir miyiz

Okuldan mezun olduktan sonra üç yıl fotoğraf yapmadım fotoğrafla uğraşasım gelmedi O müddet içerisinde okulda öğrendiğim pratikleri unuttum Jean Dubuffet üzere Dubuffet de okulu bitirdikten sonra uzun bir mühlet fotoğraf yapmıyor ilkel fotoğraf yapabilmek için Zira akademide öğrendiğin şeyle sanatçı olamazsın Üretim bir manada insanın kendini keşfetme sürecidir Ben de keşfedene kadar biçimsel manada bir ressam olmaktan kaçındım açıkçası

Ressam olmanın ve sanatçı olmanın bugün çok da yakın manalara gelmediği düşünülüyor siz ne dersiniz

Bunu şöyle açıklamalı Bugün geldiğim nokta saydığın ve saymadığın bir sürecin samimi bir eseri Önümüzde koca sanat tarihi var dünyanın neresine gidersen git tek başına minimal abstract yapamazsın artık Bana komik gelir Olağan bunun ayrımı nasıl yapılacak o da kıymetli karşı tarafa nasıl etki ediyor Anlaşılabiliyor mu Günün sonunda hayatımızın bir kısmı özel sermayeye bağlı koleksiyonerlere Onlar bunun ayırdını pek yapamıyor mesela En kolayından bir Rothko muz var örnek olarak sağ olsun Beni hâlâ Rothko yla kıyaslıyor Ufuklar çok açık o denli ki minimal ve soyut çalışan tek sanatçı Rothko öbür yok Halbuki bugün yalnızca Almanya da minimal fotoğrafla uğraşan yüzlerce sanatçı bulunabilir

Benim üzerine düştüğüm şey aslında farklı bir istikamet verebilmekti Resme döndüğüm vakit yeni bir medyum arayışındaydım Plastik bir gereç lazımdı Petrokimya çağında yaşıyoruz plastik bir çağ bu Ararken ararken şu an kullandığım jelleri buldum ve medyumu karıştırarak sanayi tipi bir şeye dönüştürdüm bir manada fotoğraf plastikleşti

Malzemenin imkânları neden bu kadar değerli oldu sizin için

Kalıcılığın olması kıymetli Doğal ki Amerika yı yine keşfetmiyoruz ancak biçimi geliştirip içgüdüsel yaklaşımımıza entegre ediyoruz İşte o vakit malzemeyi şahsileştirmek gerekiyor Süreç içinde evvel malzemeyi sözüme oturttum sonrasında ise farklı serilerimde soyutlamalarımı detaylandırdım Üretime en çok yoğunlaştığım periyot 2010 2014 yılları ortasıdır Şu an devam ettiğim işlerim daima o devirden referanslı Mesela Yaralar yeni görünürlük kazansa da çok uzun vakittir mesai harcadığım işlerdi Bedensel morarmaları ise bu seriye Seyahat sonrası ekledim O devir her yerde gördüğümüz plastik mermi izleri daha evvel bedenen gördüğüm ziyanlara nazaran çok daha akılda kalıcıydı

İlk bakışta tahminen anlaşılamıyor ancak politik bir istikametinizin olduğu söylenebilir mi

Her an tabire açık olmasa da içinde bulunduğumuz konjonktür emin olun biz sanatkarları çok etkiliyor Melankoli serisi de o denli çıkmıştı Gezi nin bir yıl öncesidir Nedir o Öfkedir işte Öfke üzerine çalışmak istiyordum Nasıl soyutlanır öfke Pollock vaktinde kinetik olarak boyayı kullanıyor ve sıçratıyor Ne kadar sert sıçratırsa yüzeyde o kadar sert bir form çıkıyor Seyahat olaylarından bir yıl evvel yasaklı birinci 1 Mayıs ın sonrası Kurtuluş taki evimden dışarı çıkmış fotoğraf çekiyorum Bir bankanın çatlamış camını gördüm Taş atmışlar fakat kırılmamış örümcek ağı üzere çatlamış cam Malzememle çok uyumlu hem soyut hem somut bir formdu bu Sonraları kendim camlar üzerinde varyasyonlar deneyip tuvale taşıdım bunları İmza serim oldu sonra Çok enteresan

Mekâna mahsus çalışmalarınızdan bahsedebilir misiniz

Mekâna has en büyük işim Sessizlik Fırtına sergisindeydi İzmir de yıkılan eski Tütün Deposunda yapmıştık Temelinde çok hoş bir yapıydı sanat müzesi olabilirdi korunabilirdi Güçlü Holding yıktı maalesef burayı gökdelen yapmak için Necmi Sönmez beni davet ettiğinde yerin o halinden büyülendim ve bulduğum nesnelerden bir şeyler üreteyim istedim Binanın altını üstüne getirdim İki tane dev üzere plastik palmiye bulduk Yapay çimler Peyzajda kullanmaya uygun taşlar vardı Bunların hepsiyle bir alan yarattım müdahale olaraksa sırf floresan renklere boyadım objeleri O devirde Fahrettin Altay metrosu yapılıyordu Metroda çökme oldu ve uzun mühlet bitmedi inşaat Trafik çok berbattı Her yerde belediyenin Verdiğimiz rahatsızlıktan ötürü özür dileriz yazıları Hakikaten büyük rahatsızlık duymuş olacağım ki Adem Belediyesi koydum işin ismini Adem Belediyesi Cennetten bir modül Adem Belediyesi Park ve Bahçe çalışması Verdiğimiz rahatsızlıktan ötürü özür dileriz

Buluntu gereçleri kullandığınız diğer alanlar oldu mu

Bir de ceket var Babamın öldüğü vakte denk gelmişti Kendisi devlet memuruydu üç tane ceketi vardı toplasan Yamalıydı dikerdi Devlet memuru olduğu için zorunluluktu o denli diyeyim Okul önlüğü üzere bir şeydi o denli görmek lazım Tam ne vakte denk geliyor bilemiyorum fakat atölyeme yakın bir yerde bir muhasebeci vardı Önünden geçerken koli koli evrak boşalttıklarını gördüm İlgimi çekti diyebilirim ben bunlarla bir şey yaparım dönüşebilir Mülkiyet üzerine de düşünüyordum o periyot Aldım onları uzun bir mühlet kenarda beklediler Babam öldükten sonra onlardan ceket ve kravat diktim

Pandeminin başlarında elimde bir kısım evrak daha kalmıştı Benim için kağıtlarla işim bitmişti esasen tekrar kullanmayı düşünmüyordum Manasını bulmuştu Seferihisar da yalnızdım Sıhhat Bakanı’nın maske açıklamasını duydum eczanelerin ve dükkanların maske satması yasaklandı Devlet maske verecek dendi Bu çok ironik zira ben bir eczacı oğlu olarak uzun bir mühlet maske alamadım Ağzıma poşu bağladım bir yerlere girerken Bakan o denli bir şey deyince eski evraklar yine çıktı gün yüzüne Daha evvel Yeni Nejat Eczanesi isminde birkaç çalışma yapmıştım Yeni Nejat Eczanesi ismine eski vergi iade evrakları üzerinden maskeler ürettim Bu türlü bir taşlamaydı esasen Bu da bağış kapsamında yapıldı Buluntu gereçlerle yaptığım ikinci iş Bir de Bally kutuları var Kutuların üzerine kendi yazı karakteriyle şahsî anekdotlar yazmaya başladım Yeni Nejat Eczanesi yle birlikte devam eden bir seriydi bu Artık yazsam önemli sorun yaşayacağım muhalif anekdotlar bunlar Bunları o devir İstiklâl Caddesi nde sergiledik

‘ÜRETİM BİÇİMLERİ YAŞAYIŞ BİÇİMLERİYLE GELİŞİYOR’

Üretimlerinizde farklı tetikleyicilerinin olduğu izlenimine kapıldım Siz bunu nasıl görüyorsunuz

İnsan değişiyor üretim biçimleri benim için yaşayış biçimleriyle gelişiyor Evvelden daha süratli yaşıyordum artık daha yavaş yaşamama karşın daha sert işler yapıyorum Bir şeyler daha sert hissediliyor demek ki Bir beğenilme telaşım da yok Bilakis daha güç kabul görecek işler yapma sıkıntısındayım son devirde Yaralar yetmedi tuvallerimi kesmeye başladım artık Atölyede sıkılmıştım renkleri tam kesik arayan bir iş vardı oturmuş Durdum baktım ve ben bunu keseyim dedim O klişeleşmiş üzerine uzunca saatler düşünülmüş bir şey değildi bu mesela söylediğin üzere tetiklendim bir an dürtüydü Sonra işi diktim Faça 1 işin ismi çok sevdim

Resim dışına neden çıkmıyorsunuz Biyolojiye merakınız var Organik serisinde de bu işlerinizde de gözlemleyebiliyoruz Mesela neden bio art denemediniz

Ben malzemeyi değiştirmek istemiyorum biraz bitkinim de açıkçası 2010 dan 2020 ye kadar sekiz tane stant yaptım Bunlardan bir tanesi Hong Kong da oburu Londra da oldu Sold out gördüm buralarda O süreçte çok süratli koştum kimsenin ittirmesiyle yapmadım Bunu açık açık söyleyeyim kimse ittirmedi teşvik sistemiyle olmadı Az değildir 150 tane fotoğraf yapmışımdır Tahminen daha bile fazla olabilir O insanların gönül bağı kurmasıyla ilgiliydi Türkiye değişti dünya değişti Ben de yoruldum Materyal skalan genişledikçe yeni bir şey keşfetmeye başlıyorsun fakat ben o tip bir sanatçı değilim Yalnız çalışmayı çok severim bir defa farklı malzemelere girmeye başlayınca asistan ve maker işin içine girmeye başlıyor

‘GEZİ BENİM İÇİN KIYMETLİ BİR KIRILMA NOKTASI’

Bu süreçlerinizin ilişkisel ve ruhsal taraflarından de bahsedebilir misiniz

Hüseyin Bahri Alptekin demiş ki İş başlarken çok heyecanlanırım iş bittiği vakit da depresyona girerim Bu benim için de geçerli Yaptığım resmi planlamıyorum yönettiğim ya da yöneldiğim süreçler var ancak dışavurumcu bir hisle fotoğraf yaparım Daha ferdî girecek olursak da 2013 Seyahat çok kıymetli bir kırılma benim için Sonrasında Urla ya taşındım üretim için çok da ilham verici bir yer sayılmaz esasen İzlenimci ve romantik manada fotoğraf yapmanın kolay olduğu bir kasaba Bir politik sorun yok sayfiye hayatı

O devirler çok çalıştım ancak Strüktür serisi minimal abstractlar orada çıktı O serinin en düzgün işlerini orada çıkarttım içe dönme olarak da görebiliriz Dış etkenlere maruz kalmadığın bir alan Gökdelen görmüyorsun ki devamlı gökyüzü orman görüyorsun Benim konutumda perde yoktu O kadar orman içerisindeydim

Annenizin eczacı olduğunu biliyorum güya çocukluğunuzdan bir şeyler dahil ediyorsunuz yapıtlarınıza Üzerine yazılar yazdığınız ilaç kutusu fotoğrafları var mesela

Bunu herkes yaşıyor hassaslığa sahip olan beşerler daha çok Bedeninin bir düzgünleşme süreci var izliyorsun Yaralar yaş aldıkça daha geç güzelleşiyor Yeni fark ettim bir haftada geçen yara iki haftadır birebir formda duruyordu Haplara gelecek olursak birinci vakitler Damien Hirst ün ilaçlarıyla ilişkilendirmeye çalışanlar oldu lakin o entropi üzerine çalışıyordu Senin dediğin üzere ben de ilaçlarla çok haşır neşir bir çocukluk geçirdim ve asla o jilet üzere ilaç kutularına neden o makûs yazıyla kullanma talimatı yazdıklarını anlayamadım Bana çok absürd gelirdi Sonradan ilaçtan ne beklediğimizi sorguladıkça benim de kutulara yazmak istediğim şeyler olduğunu fark ettim

Renk kullanımı sizin pratiğinizde nereye konumlanıyor

Yıllar evvel Necmi benimle ilgili bir yazıda Rengi sınıfsal olarak ele alıyor rengin bir statü objesi olduğunu ortaya koyuyor demişti Ben o vakit o denli düşünmemiştim Sanatçı kendini irdeleyemez eleştirmen dışarıdan bir göz olarak daha uygun görebilir Benim için bir metot yok esasen içgüdüsel gelişen bir durum bu Her seride diğer bir şeylerin çalıştığını hissediyorum birtakım işler de çalışmıyor tabii Soyutlamalara bağlı olarak tutturmak istediğim renkler oluyor ekseriyetle ancak özel bir planım olmadı bunlar için Çok çöpe attığım fotoğraf de olmuştur

Keskin bir örnek de verebilirim 2017 2018 üzere Seferihisar da yalnızım Depresyona girmeye başlamıştım Siyah tonlar kullanmaya başladım ağır tonlar Hatta kimilerinin ardına parlak renkler atıp siyah koymaya başladım Çok parlak renklerin üzerine siyah Siyah ışığı yansıtmıyor Hiç unutmam dört gün sonra standım açılacak Renkli işler yapmıştım bu stant için Siyah üzerine çok düşünüyordum o sıra Siyahı göstermek için bir kontrastla yansıtmalıydım O dönemki kız arkadaşım ismi Tilbe ydi bir husus açıldı ve fark ettim ki isminin manasını hiç sormamışım Bulutların ortasına sızan güneş dedi Karanlık içinde ışığın gizlendiği bir nokta fikri geldi aklıma Son dakika siyah transparan geçtim renkli fotoğrafların üzerine Siyahı bu sayede ortaya koymuş oldum

Son periyottaki eserler çoklukla ziyan hasar acı üzerine kurulmuş Bunlar natürel toplumsal durumla eşleşiyor rahatsızlık veriyor Son devirde algofobi acı korkusu denilen kavram türedi ‘insanların büsbütün acıdan kaçması’ Buna dair bir tavrınız var mı işlerinize yansıttığınız

Ben 2020 Haziran da İstanbul a geri taşındım Bana Arter e gittin mi diye sorun Gitmedim Öteki bir galeride açılan stant de beni pek ilgilendirmiyor O kadar soyutlandım muhtemelen Covid in tesiri Covid olacağım diye değil yeni beşerlerle tanışamıyorum Kendime ufak bir dünya kurmuş üzereyim o ufak dünyada yaşıyorum Kurumlar ya da stantlar berbat demiyorum ayağım gitmiyor Doğal olarak kendime bir koza örmüş üzereyim Çok büyük hırsları olan bir sanatçı olmadım yurtdışında bir ayağım olsun demedim mesela Sanatımı meslek olarak yaşayan bir insan olmadım Bizim piyasamız spekülasyona çok açıktır Bir şeyler yazmıştın sen sanat yapıtının pahasını belirleyen şey nedir diye Hakikat belirleyen şey nedir Açıklamaların hoş evet ancak asıl gerçek yazdığın ona duyulan tutkuyla ilgili şeydir Onun dışında sanatçı ölür piyasası şişer hayattaki diğer bir sanatçı bir proje olabilir Benim bunlarla hiç işim yoktu

Günümüz sanatında ruhsallık güya çekinilecek bir şeymiş üzere art plana atılıyor Sizin fotoğraflarınızda nerede duruyor

Olmazsa olmazlardan biri ruhsallık Dünya değişiyor kabul lakin hayat buna paralel değişiyor mu Sanatın özü değişiyor mu Bence mağaralardan bugüne bile o kadar değişmedi İnsan hâlâ kendini söz etmek için öncelikle sanat yapıyor Bir söz biçimi olarak algılanamayacak çok iş var

Kronolojik ve şematik olarak Nejat Satı ne yaptı 15 yıllık bir külliyat var

Nejat Satı Nefs Melankoli Strüktür Katharsis ve Organik serilerini yaptım Fotoğraflara başlangıcım otoportreler ve biyolojik görüntülerdi Fotoğraf birebir fotoğraftı 2010 2013 ortası ürettiğim şeylerin üzerine koyarak devam ediyorum hala Yola nasıl çıktığın değerlidir Kavramsal olarak yola çıkarsan değişim sıkıntı olur makul bir aidiyet kazanırsın Estetik olarak yola çıkarsan alanın daha geniştir Erken dönemlerimde Halil Altındere Necmi Sönmez küratörlüğünde kavramsal işler sergiledim Bu işlerin özel koleksiyonlarda yer bulması çok sıkıntı kurumsal ve hatta fonlarla dönen bir hayat tercih etmen gerekiyor Bunu istemedim sanırım bir tercihti Bir süre bıraktım lakin resme geri döndüm Fotoğrafım için sırf sözümün değil hayat tercihlerimin de bir eseri diyebilirim bu nedenle