‘Ölü Şair’in anlattıkları

Yazın insanları bilhassa roman tipinde birçok deneye başvurmuşlar yeni biçemler denemişlerdir Bu süreçte klasik manada kurgu iskeletine dayanan roman çeşidi de evrim geçirerek niyet ve çağrışımlara kapısını açmış böylelikle kurgunun geri plana atıldığı eserler çoğalmıştır Hatta Georges Perec üzere kimi kalemler deneyselin hudutlarını zorlamıştır Mesela Perec bir kafeye oturmuş oradaki müşahedelerini saat saat not ederek bir Bir Paris Semtinin Tüketilme Denemesi başlıklı yapıtını oluşturmuştur Burada muharririn emeli gündelik akışın da tıpkı kurgu kadar şaşırtan olduğunu belirtmek olsa gerek Özetle insanın çağrışımları düşündükleri gözlemledikleri müstakil olarak kurgusal ve büyüleyicidir zira öz itibariyle oyunsudur Tıpkı Beyza Ertem in önsözde belirttiği üzere Tüm oyunlar keşfedilmiş olabilir ancak hepsini birlikte oynamış olamayız

Ölü Şair de bu türlü oyunsu ve düşü bir metin Kurgusal yapı başkahramanın Kulturkontakt ın davetlisi olarak Viyana daki Schloss ta saray muhitine ve seçkin bir etrafa girişine ve burada şiirsel metinler yazma işini birincinin reddedip sonra kabul etmesine dayanmakta Bu yapının içerisinde okur kendini muharririn zihnindeki alışılmadık seyirde buluyor Bu zihinde irdelenen birçok sorunsal mevcut Bu sorunsalların bir kısmı sistem bir kısmı da metafizik poetika odaklı Birincinin uzama dair sorgulamaya değinirsek Viyana ve etrafı mutenalaştırılan yani seçkinleştirilen bir uzam olarak karşımızda Buradan hareketle Henri Lefebvre in yetmişli yıllarda ortaya koyduğu üzere yerin politize edilişi kelam konusu zira artık uzam da mübadele pahası kazanarak hem metalaşıyor hem de yeni bir tahakküm alanı haline geliyor İskân Böylece uzam insanların özensiz bulundukları bir ortamdan çıkarak hükümranın tahakküm bağlantıları ekseninde planlanan ve dizayn edilen bir aygıta dönüşmekte Bu aygıtın çarklarını çeviren ise kitapta bilhassa komünün zıttı olarak vurgulanan bürokrasi Bürokrasi çarkları çevirmekle kalmıyor uzamlara aşılanan kaygıların işleyişini de düzenliyor Böylece iktidar katalizatörleri beşere istediği hali bizatihi vermekten çok onun ideal hale bizatihi bürünmesini sağlayan ahlak kültür din üzere soyut kıymetler üretiyor Bu bedellerden bekâ uğruna istediği gıdayı alan insan kendini gündeliklik olgusu içerisinde tekdüzeleştiriyor Öbür bir deyişle iktidar sembolleri tarafından yönetiliyor Dehşet kanunları Halbuki kitabın da değindiği üzere birey fakat korkusunu ifşa ederse hiçlik diyalektik bakımdan varlık noktasına varabilir Roman kahramanı hepsinin ayırdında olmaktan huzursuz Bu farkındalığı birçok vakit alev imgesiyle gösteriyor üzere Alev imgesinin ne olduğunu tam manasıyla kestirmek güç olsa da karşılıksız sevgi agapenin zıttı olan erosu imliyor güya Çünkü eros insancıl olan itkidir Her vakit makul saf ve karşılıksız değil kimi vakit akılla çelişen bazen kirli birden fazla vakit da karşılık gözeten bir sevgi biçimidir Neoliberal şeffaflık toplumunda yok edilmeye çalışılandır Korumalı değil korumasız bir toplumun temelidir Bu şuuru paranteze almak ise var ile yok ortasındaki kristal virütik hakikat ile perdesiz karşılaşmaktır Taklitsiz ve intihalsiz

Bu kenti terk edeceğini söyleyen herkes sonunda bu kentte tıkılı kalmıştır Yeşil alanlar turistik eşya satan dükkânlar kamu binaları sağa sola dikilmiş heykeller yolların ayırdığı adalar Hepsinin gerisinde Viyana nın ideolojisi var Küçük burjuva düşlerini yalar Anlık hayalleri içinden fışkıran besinlerle avutarak s 79

Kahraman bakış açısıyla yazılan kitabın başkahramanı şiiri ve kelimeleri bu tertip içerisinde bir yarık açmaya muktedir görmekle birlikte müşterek akıl ve müşterek hafıza kavramlarını sorgulamak açık zihne ulaşmak için de bir adap olarak görüyor Bunun en çarpıcı örneği ise Kaygusuz Abdal ın ebedi müritleri olduklarını tez eden madde şairleri Anlatıya nazaran bu şairler eşyanın tabiatına hükmedebilirler eşyayı hareket ettirebilir yok edebilir oluşturabilir hatta ölüyü bile diriltebilirlermiş Pek doğal olarak şiirleri de oluştuktan sonra yok olmak zorundadır İbn Teymiyye bunu gerçekdışı bir ayaklanma olarak niteler Yani sözlere tam manasıyla nüfuz etmeye muktedir olan bir insan direniş halindedir İsyan

İsyanın ahengiyle kol kola yürüyen bir de nisyan kavramı var doğal Bilindik lafızdır Muallim Naci ye ilişkin hafıza i beşer nisyan ile maluldür Bazılarınca insan sözünün kökeni unutmak fiiline dayanır Böylece insanın sakatlığı unutmak olarak düşünülmüştür Kitapta buna dair de bir kıssa mevcut Her şeyin tarihçisi Rivayete nazaran bu kimse gördüğü her şeyi yazıya aktarıyormuş Bir vakit sonra müritlerini de her tarafa göndermiş ve onlardan gelen bilgileri de işlemiş Lakin bir vakit gelince kendi öyküsünü yazmadığı için bu mufassal tarihin eksik olduğunu fark ederek ölmesine yakın bir vakitte kendisini de çalakalem eklemiş Esasen tek başına günümüzün dev bilgisayarları üstün işletim sistemleri fiberoptik teknolojisi üzere çalışmış Pekala her şeyin tarihini yazmakla müşterek akla ve hafızaya ulaşılır mı Metni temel alırsak güç Fakat kıymetli olan sorunun karşılığından fazla madde şairlerinin ve her şeyin tarihçisinin ortak paydası Eşyanın hakikatine ulaşma gayesi Açarsak madde sûret ilişkisini ikilemini birliğini batınen yahut zahiren çözmek Kaygusuz Abdal ın tabiriyle aşk otuna kavuşmak ki kitabın epigrafı aşk otunun geçtiği şiirden alınmış bir kişi kim hayrandır yer gök ana seyrandır Bu mısra pek çok halde okunabilir Hayran Gözlemci şaşkın takdir edilen başı esrardan dumanlı Seyran Bakan gezen dolaşan açılan ferahlayan Aşk otunu tüttüren başı dumanlı kişi dünyaya baktıkça müşahede yaptıkça şaşırır zira yer ve gök gözünde berraklaşır o denli ki ikisi de bu kimsenin içinde dolaşır diye düşünülebilir Metnin çağrışım kısımlarındaki cigara sahnelerini hesaba katarsak epigraf daha manalı gelir Natürel bu sırra ulaşan kişinin yok olmaklığa mahkûm olduğunu da eklemeli Meyyit şair

Eğer orada oluşun bir manası varsa boşluğun da bir manası vardır Boşluğun sırrı bizim anlayabileceğimiz bir şey değil s 158

Özetle Efe Murad ın Ölü Şair kitabı tüm bu özellikleriyle birlikte birçok sorunsalı irdeleyen felsefi katmanlarıyla okuru düşünmeye sevk eden alışılmadık katmanlı bir roman olarak karşımıza çıkar diyebiliriz